De KUNST van leiderschap in tijden van verandering

Dit managementprentenboek toont kunstwerken van onder andere Magritte, Dali, Hopper, Willink en Monet. Hiermee verbindt de auteur meer dan tachtig kunstwerken uit de kunstgeschiedenis met de meest essentiele dilemma`s waar leiders vandaag de dag mee worstelen. Via deze beelden inspireert de auteur de lezer om zelf te interpreteren en een eigen visie te ontwikkelen. Het boek is niet ingedeeld in hoofdstukken, maar in diverse `zalen`. De auteur heeft een ruime internationale ervaring als topbestuurder en managementconsultant in grote ondernemingen. Een unieke uitgave en interessant voor iedereen die belang stelt in kunst(geschiedenis) en daar zowel zijn interpretatie aan wil geven als` ook een andere kijk krijgen door de associaties van de auteur bij de schilderijen. Het bijzondere is dat tegelijkertijd een visie op leiderschap wordt meegegeven. Verzorgde uitgave met paginagrote reproducties in kleur van de besproken kunstwerken. M. van Berkel

In het tijdschrift Scientific American Mind (januari, 2005) beschrijven wetenschappers hun zoektocht naar het ontstaan van de creatieve vonk in het brein. Hun advies: `Zodra een vonk van interesse overspringt, volg die dan. Trek algemeen aanvaarde waarheden in twijfel. En neem regelmatig pauze om te ontspannen en te dagdromen`. Het probleem kan dan dwalen in vrije ruimten, waar de oplossing zich wellicht vrij en associatief ophoudt. Kunst kan hierbij volgens Koenen helpen, als middel om nieuwe gedachten op te roepen, verbindingen te leggen die er niet waren of oplossingen aan te reiken voor lastige problemen of dilemma`s.

In zijn boek koppelt hij meer dan tachtig kunstwerken aan de dilemma`s waar leiders vandaag de dag mee worstelen. Wandelen door zalen van dreigingen, paradoxen, verbindingen en stiltes De kunstwerken zijn geordend in vier zalen. Elk kunstwerk wordt kort toegelicht en gekoppeld aan één of meer dilemma`s in organisaties. Zo vinden we in de `zaal van dreiging en dromen` De Schreeuw van Edvard Munch (`Machteloze en depressieve gevoelens in organisaties`) en Het boerenerf van Paulus Potter, dat overgeschilderd werd omdat Amalia van Solms, de weduwe van stadhouder Frederik Hendrik geen schilderij met een pissende koe in haar paleis wilde hebben. Koenen`s uitleg bij dit schilderij is illustratief voor zijn benadering. Kunst als spiegel, om ons te laten nadenken over onze eigen situatie. Er zijn dingen in organisaties die we niet willen zien, zo stelt en verwijst hij naar Mintzberg die twintig jaar geleden al schreef: de top wil verandering en vernieuwing, het middenkader rust, rust en nog eens rust. Ik moet ook gelijk denken aan The tipping point van Malcolm Gladwell (ondertitel: How little things can make a big difference) en aan Good to Great waarin Jim Collins aangeeft dat organisaties niet alleen van `good` naar `great` gaan, maar ook van `great` naar `good` terugvallen kunnen. Koenen geeft niet alleen een mooie uitleg over het kunstwerk, maar slaagt er ook in me bij elk werk aan het denken te zetten. Zo biedt elke zaal en elk schilderij een nieuw dilemma en nieuwe gedachten en inspiratie. In de `zaal van paradox en misverstand` vinden we Dog barking at the moon van Joan Miró (`Zoek geen schoothondjes ... zoek blaffende criticasters`). Campbell`s Soup I van Andy Warhol in de `zaal van beweging en verbinding` associeert Koenen met de `instantoplossingen` die het denken in organisaties domineren. Cup-a-soup: water opgieten en klaar. Maar zo geeft Koenen aan - tegenover snelle oplossingen horen vertragende vragen. In dezelfde zaal Klimmen en dalen van M.C. Escher (`Het klimmen in het streven naar de optimale procesbeheersing is het dalen van de uitdagingen aan de creatieve geest`). De laatste zaal is de zaal van `stilte en bezinning` met hierin onder andere New kids in the Neighbourhood van Norman Rockwell (`Dit land is vol met kansen die we niet benutten`) en Staande schoorsteenveger van Pyke Koch (`Is de man aan de top een gewoon mens, zoals de schoorsteenveger, of is hij de Corporate Messias? Nog steeds kijken veel mensen omhoog, daar schijnt het allemaal vandaan te komen`).

Nadenken over smaak en misbaksels Koenen`s uitdaging was een `ander soort boek` te maken. Geen boek met recepten, maar een boek dat inspireert tot koken, vragen stelt over smaak, laat nadenken over misbaksels. Wat mij betreft is hij daar erg goed in geslaagd. Ik vind het een prachtig en zeer inspirerend boek dat een belangrijke impuls kan geven aan de verbeeldingskracht van managers en medewerkers in organisaties. Een boek dat prikkelt en confronteert, maar ook een boek dat je laat dromen en je bewust maakt van wat je mooi en goed vindt en je daarvan laat genieten.

Recensie geschreven door Jolanda Botke. Botke is zelfstandig adviseur.

De vorm van dit boek is uniek. De auteur verbindt meer dan tachtig kunstwerken uit de kunstgeschiedenis met de meest essentiële dilemma`s waar leiders vandaag mee worstelen. Via deze beelden inspireert de auteur de lezer om zelf te interpreteren en een eigen visie te ontwikkelen. Hij wil met deze kunst nieuwe gedachten oproepen en verbindingen leggen. Dit innovatieve boek is geschreven voor iedereen die nadenkt over leiderschap aan het begin van de eenentwintigste eeuw.

Wat een uniek boek.
De schrijver neemt je mee aan de hand van tachtig schilderijen, bekend en minder bekend. Als lezer sta je stil bij jouw opstelling bij veranderingen en het effect ervan. Wat ik erg waardeer dat hij ook een duidelijke inleiding geeft op de schilder en zijn kunstwerk.
Het is qua papier, druk en opmaak prachtig uitgevoerd.
Het is een werk dat je ook zo weer oppakt en ook anderen kado wilt doen.

Deze recensie is geschreven door S.C. van den Berg.

`De kunst van leiderschap in tijden van verandering`. Een lange titel met hoge verwachting. Gaat het boek over kunst, leiderschap of verandermanagement? Van de subtitel `een managementprentenboek` wordt het niet duidelijker. Eric Koenen wil u door middel van tachtig kunstwerken uit de kunstgeschiedenis inspireren om een eigen visie te ontwikkelen. Bereikt de topbestuurder Eric Koenen ook de top met dit innovatieve boek?

`De kunst van leiderschap in tijden van verandering` begint innovatief. Eric Koenen nodigt u direct uit om het boek te doorlopen als ware het een museum of galerie. `Sla over, loop snel, loop langzaam, mijmer, staar, droom, kies, bewonder, keur af, beleef, bedenk. Mag ik uw jas aannemen?`

Het is direct duidelijk dat Eric Koenen een ander soort managementboek geschreven heeft. U dient zelf aan de slag te gaan in uw eigen tempo. Eric Koenen schrijft geen boek met zijn visie of met antwoorden en `geen boek met recepten, maar een boek dat inspireert tot koken`. Op de linkerpagina staat het kunstwerk afgebeeld en op de rechterpagina beschrijft Eric Koenen dit door middel van een korte toelichting over kunstwerk en schilder. Hierdoor krijgt u als lezer een beknopte basisles kunstgeschiedenis. Daaronder staan teksten van Eric Koenen die u dienen te inspireren.

U betreedt de galerie en arriveert bij het schilderij `Verdrinkend meisje` van Roy Lichtenstein uit 1963. Koenen begint met de tekst van Huub van der Lubbe van de Nederlandse band `De Dijk`: `Ik kan het niet, ik kan het niet, ik kan het niet alleen`. Wanneer je vervolgens de tekst van Koenen doorleest met in je linkerooghoek het verdrinkend meisje van Lichtenstein, wordt je als lezer geïnspireerd om verder te filosoferen. Met deze opening raakt Eric Koenen direct de juiste snaar. Hij inspireert u om uw eigen interpretatie en visie te geven en deze te relateren aan uw privé- en/of werksituatie. Dit doet Eric Koenen met mooie kunst veelal voorzien van sterke, maar af en toe vage teksten.

`De kunst van leiderschap in tijden van verandering` geeft een grote diversiteit aan kunst. Enkele bekende namen zijn Salvadore Dali, Claude Monet, Paul Cézanne, Edvard Munch en Jeroen Bosch. Maar ook Maurits Escher, Karel Appel en Andy Warhol. Een opvallend pluspunt is dat Erik Koenen ook gekozen heeft voor veel onbekende werken en kunstenaars.

Lees `De kunst van leiderschap in tijden van verandering` niet van voor tot achter door. Maar leg het op uw salontafel of bureau - dit boek is namelijk ook een lust voor het oog. Sla het dagelijks even open in willekeurige volgorde. Hierdoor kunt u het schilderij met de korte toelichting bestuderen. Bovendien kunt u nadenken over de tekst van Eric Koenen in combinatie met de beelden. Zo kunt u een eigen visie ontwikkelen over het leiderschap van uzelf of een ander. En door deze methodiek gaat het boek u niet vervelen.

Ook voor niet-leidinggevenden is dit boek een aanwinst. Het is geen managementboek, zoals u misschien gewend bent. Eric Koenen levert een kwalitatief hoogwaardig product. Het is een boek dat u regelmatig inkijkt. Het boek gaat vooral over kunst en in mindere mate over leiderschap of verandermanagement. De beperkte teksten van Koenen dient u zelf aan te vullen. De duidelijkste omschrijving heeft de subtitel: `een managementprentenboek`.

Maar heeft de auteur bereikt wat hij wilde bereiken? Jazeker, het is hem gelukt te inspireren aan de hand van tachtig werken uit de kunstgeschiedenis. Eric Koenen bereikt niet de top met dit innovatieve boek, maar wel een hoogtepunt.

Deze recensie is geschreven door Peter Vermeulen MBA, directeur bij Stichting Zorgcentra de Betuwe en schrijft recensies op persoonlijke titel. Hij is alumnus van Business School Nederland, de Action Learning MBA.

In dit boekje, 88 bladzijden, begeleidt de auteur de lezer naar het hebben van een baan die overeenkomt met wat je goed kan, je goed doet, voortvloeiend uit je aangeboren talenten en drijfveren. De auteur vraagt de volledige medewerking van de lezer, de zoeker. Na elke stap staat een aantal oefeningen vermeld die van de lezer in kwestie wel wat tijd aan reflectie, oefening en het maken van syntheses vraagt.
In stap 1 maakt de auteur komaf met droombanen die nooit realiteit kunnen worden. Er wordt vertrokken vanuit de huidige baan of werkervaringen en de voordelen die daaraan verbonden zijn. Dit is onmiddellijk een positieve en stimulerende intake. Te veel mensen weten wat ze niet willen maar kunnen niet omschrijven wat ze juist wel willen en daar gaat de auteur samen met de lezer naar op zoek. Het uitschrijven van de eigen POWER-visie vraagt tijd en energie. Deze omhelst de kennis van je sterke punten, drijfveren, deugden, idealen, karaktersterktes en duidelijkheid over jouw unieke bijdrage in de droombaan. De POWER-visie helpt de lezer om niet zomaar een werk te vinden, het moet een baan zijn dat als het ware echt hoort bij de missie van de lezer, de baan waarin natuurlijke talenten verder kunnen ontgonnen en gestimuleerd worden. De auteur streeft binnen deze zoektocht een holistische visie na. Lichaam, ziel en geest worden ingeschakeld. Voor het verkennen van de eigen persoonlijkheid inspireert de auteur zich op de indeling in typologieën die tot de verbeelding van de lezer spreken.
In stap 2 gaat de lezer op zoek naar de eigen talenten en drijfveren. Mensen solliciteren te vaak op basis van hun werkervaring en blijven op die manier hangen in dezelfde sectoren. De auteur leert de sollicitant om de eigen talenten en drijfveren te achterhalen en langs deze weg nieuwe mogelijkheden te verkennen.
In stap 3 wordt de lezer aangemaand om te focussen op de baan die bij hem hoort. Via een aantal eerder creatieve oefeningen wordt het onderbewuste geraadpleegd en als ondersteuner gebruikt.
Stap 4 begeleidt de lezer in de verkenning van de arbeidsmarkt en in de vergelijking ervan met de eigen biotoop. De opgegeven visualisatieoefeningen werken daarbij sterk ondersteunend.
Ten slotte wordt de lezer in stap 5 heel praktisch begeleid in het schrijven van de eigen cv en het succesvol solliciteren. Het boek is vlot geschreven. Het is een werkboek dat doorspekt is van veelzeggende voorbeelden.
De auteur koos voor een pragmatisch-empirische insteek. Voor mij kwam het over als praktisch en realiseerbaar. Je voelt tevens dat de auteur een ervaringsdeskundige is. De lezer wordt niet eindeloos vastgehouden in nietszeggende woorden maar aangezet tot actie. De inhoud van het boek is to the point en duidelijk.

Deze recensie is geschreven door Rein Vandecasteele - Student General Management Vlerickschool Gent

Het boek heeft als ondertitel: een management prentenboek. Die ondertitel en het boek zelf nodigen niet uit tot een recensie in woorden, maar eerder tot een recensie in beelden. Het beeld dat bij mij opkomt (zie illustratie) is een beeld dat ik vaak gebruik bij `brein`workshops om uit te leggen dat beelden onze hersenen veel meer zeggen dan woorden. Datzelfde geldt ook voor dit boek. In het boek staan kunstwerken/ beelden die allemaal betekenis krijgen in de contect van de lezer/kjker.

Eric Koenen heeft zelf zijn gedachten uitgelegd bij de beelden maar de beelden spreken eigenlijk voor zich. Zo kun je dit boek uitleggen als een veelheid aan mogelijkheden tot eigen interpretatie waar mensen enthousiast van worden. Maar ook het omgekeerde kan. Door alle indrukken kan het boek voor de kijker/lezer ook te veel worden, waardoor er een wervelwind rondom het hoofd gaat ontstaan.

Ik vond het een prachtig boek, door de beelden, die ook kunsthistorisch prachtig zijn maar ook door de teksten, die laten zien dat het wel een boek is dat gebruikt kan worden in organisaties om ontwikkeling een zetje te geven. Niet in nota`s dit keer maar in prachtige kunstwerken.

Deze recensie is geschreven door Ria van Dinteren.