Hoofdlijnen van de rechtsfilosofie

'Wanneer de filosofie haar grijs op grijs schildert, is een gestalte van het leven oud geworden, en met grijs op grijs laat ze zich niet jonger maken, maar alleen begrijpen; de uil van Minerva begint zijn vlucht pas bij het invallen van de schemer.'

G.W.F. Hegel, Hoofdlijnen van de rechtsfilosofie, Voorwoord, p. 25

Hoofdlijnen van de rechtsfilosofie is een absolute klassieker in het denken over moraal, wet en staat. De tekst, die door Willem Visser prachtig naar het Nederlands vertaald werd, is opvallend toegankelijk. Hegel schreef dit boek dan ook nadrukkelijk voor zijn studenten. En nog steeds is het verplichte literatuur voor studenten rechten en eigenlijk voor iedereen met interesse in de wijsbegeerte.

De in 1821 geschreven tekst is enerzijds een boeiend tijdsdocument en reflecteert de hoop en verwachtingen van een net van Napoleon bevrijde Duitse intelligentsia. Anderzijds is het een doorwrochte doordenking van recht en vrijheid, die nog steeds een enorme nawerking heeft. Beroemd en berucht is de tekst om het aforisme ‘Wat redelijk is, dat is werkelijk; wat werkelijk is, dat is redelijk’.

In zijn Hoofdlijnen van de rechtsfilosofie behandelt Hegel eerst het abstracte recht, dat wil zeggen, het recht van de persoon om onaangetast door anderen zaken in bezit te nemen, te gebruiken en weer af te staan. Vervolgens komt de moraliteit of het recht van de subjectiviteit aan de orde, waarin de persoon het recht heeft als 'ik' erkend te worden en anderen als 'ik' te respecteren. De tekst eindigt met de zedelijkheid als het recht van de gemeenschap.

Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831) heeft een grote invloed gehad op tal van denkers uit zijn tijd en op vele denkers na hem, zowel in de zuivere filosofie als in de geesteswetenschappen in brede zin, tot op de dag van vandaag. Eerder verscheen bij Uitgeverij Boom al zijn Fenomenologie van de geest.

Oorspronkelijke titel:

Grundlinien der Philosophie des Rechts

Vertaling:

Willem Visser